الگوی امکان‌‌سنجی اقتصاد خلاق در کتابخانه‌‌های عمومی با روش نظریه زمینه‌ای

نویسنده: عسگر اکبری

چکیده:

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائۀ الگوی امکان کسب درآمد در کتابخانه‌‌های عمومی با رویکرد اقتصاد خلاق انجام شده است.
روش: پژوهش از نظرِ هدف بنیادی و از نظرِ ماهیت کیفی بود که با روش نظریه زمینه‌ای انجام شد. تعداد مشارکت‌کنندگان 19 نفر از خبرگان حوزه‌‌های کتابداری، کارآفرینی و اقتصادی بودند که با روش نمونه‌‌گیری هدفمند انتخاب شدند. جمع‌‌آوری داده‌‌ها با استفاده از مصاحبه‌‌های نیمه‌ساختاریافته و با روش نظام‌‌مند پرسش‌‌های باز انجام شد. برای اعتبارسنجی پژوهش، از روش کشف اطلاعات موازی، ارزیابی شرکت‌‌کنندگان و خودبازبینی پژوهشگر استفاده شد.
یافته‌ها: تجزیه‌وتحلیل داده‌‌ها نشان داد که مبنای نظری الگوی درآمدی در کتابخانه‌‌ها شش مؤلفۀ اصلی شامل: 1. سازوکارهای مدیریتی با زیرمؤلفه‌‌های نقش حمایتی مدیران ارشد در ایجاد تحول، فراهم‌‌آوری امکانات و تجهیزات، نقش‌‌آفرینی کتابداران و توجه مدیریت به منابع انسانی خلاق؛ 2. سازوکارهای امورمالی و اداری شامل توسعه و پایدارسازی منابع و بهینه‌‌سازی مصارف، مدیریت منابع، حمایت‌‌های اداری از سرمایه‌‌گذاری و افزایش بنیۀ مالی کتابخانه‌‌ها)؛ 3. سازوکارهای قانونی و حقوقی با زیرمؤلفه‌‌های اصلاح قانون تأسیس ادارۀ کتابخانه‌‌ها، ایجاد فرایند اخذ قانونی مجوز درآمدزایی، شفاف‌‌سازی قوانین و آیین‌‌نامه‌‌ها؛ 4. سازوکارهای آموزشی شامل آموزش ضمن‌خدمت همگانی، آموزش و آشنایی با روش‌‌های تعاملی، آموزش و آفرینش، تغییر شیوه‌‌های آموزشی، آشنایی با شیوه‌‌های آموزش جدید و تغییر نگرش شیوه‌‌های آموزش مدیران؛ 5. سازوکارهای درآمدزایی با زیرمؤلفه‌‌های ایجاد تعامل منطقی با مشتریان، طراحی رسانش خدمات و برنامه‌‌ها، تنظیم برنامۀ زمان‌‌بندی‌شدۀ استقلال مالی، ایجاد شبکۀ گستردۀ پخش محصولات)؛ 6. سازوکارهای ساختاری شامل حمایت قوی و مستمر از برنامه‌‌های مدیریتی، ارتقای کیفیت خدمات و محصولات فرهنگی، ارتقای پایگاه اجتماعی، ارتقای مدیریت تخصصی، تنظیم سند راهبردی اقتصاد خلاق.
اصالت/ارزش: در حالی که رکود اقتصادی و مشکل کمبود منابع مالی کتابخانه‌‌ها را وادار به انتخاب راه درآمد اضافی برای بقای خود کرده است، تاکنون پژوهشی دربارۀ این موضوع در ایران انجام نشده است. اقتصاد خلاق و کارآفرینی این فرصت را به کتابخانه‌‌ها می‌‌دهد تا از طریق هنر، فرهنگ و علم درآمدزایی کنند. کسب درآمد خلاقانه گامی بلند برای استقلال بودجه و کاهش فشار بار مالی در کتابخانه‌‌ها و در نتیجه کاهش دغدغه‌‌های تأمین نیازهای معیشتی کارکنان، تأمین اعتبار مجموعه‌‌سازی و منابع روزآمد و همچنین نگهداری و تعمیر ساختمان‌‌ها خواهد شد.

لینک دانلود فایل مقاله