تعیین مرز بهینه مداخلات دولت در بازار هنرهای نمایشی: بررسی رابطه مداخله دولت و کارآیی بازار در تئاترهای تهران

چکیده: نوع نگرش به اقتصادِ هنر و جایگاه هنر و دولت در اقتصاد با توجه به دیدگاه‌های نظری بسیار متفاوت است. این تفاوت در دیدگاه‌ها منجر به تفاوت در نگرش اقتصاددانان به بررسی هنر، بازار و در نهایت رفتار دولت شده است. برخی از اقتصاددانان موافق مداخلات دولت در بازار و برخی دیگر مخالف مداخلات دولت در بازار هستند. اختلاف نظر اقتصاددانان نشأت گرفته از نوع نگرش متفاوت آن‌ها، در مورد مطلوبیت فردی تولید‌کنندگان و خریداران بوده و یا در مورد ویژگی عمومی بودن کالا و خدمات و توجیه دریافت یارانه با توجه به ویژگی‌های خاص و متفاوت کالا و خدمات بوده است. بنابراین، بررسی رفتار دولت در بازار بسیار ضروری است و به این سئوالات پاسخ داده خواهد شد که آیا مداخلات دولت در بازار تولید موثر است؟ شدت و کیفیت این مداخلات دولت چگونه است؟ به عبارتی دیگر، مرز کارآی مداخله دولت در تولید چه میزان است؟ یکی از مسائلی که در این ارتباط (کارآیی تولید و مداخلات دولت) بسیار بر آن تأکید شده است، تأثیر مداخلات دولت در بازار تولید تئاتر است که تا کنون مورد کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. تحقیق حاضر، با پیشنهاد الگوی U وارون، به انجام آزمون اثر مداخلات دولت در کارآیی تولید با استفاده از یک معادله درجه دوم میان شاخص کارآیی تولید و انواع مداخلات دولت پرداخته است. یافته‏ های این تحقیق گویای آن است که بر خلاف انتظارات تئوریک، اثر انواع مداخلات دولت بر کارآیی تولید تئاترهای تهران معنی‏دار نشده است. این در حالی است با توجه به مدل پیشنهادی، انتظار بر این است که مداخلات دولت در سطوح پایین مداخله منجر به افزایش کارآیی بازار گردد. در عین حال، مداخله دولت نتوانسته اثر معنی‌داری بر کارآیی تولید داشته باشد و تمامی انواع مداخله نیز ناکارآ برآورد شده است. علاوه بر مدل U وارون، که مدل پیشنهادی این پژوهش بوده است، به منظور برآورد اثر مداخله دولت برکارآیی تولید از تصریح مدل خطی ساده نیز استفاده شده است؛ که نتایج برازش‌های خطی نیز تأیید‌کننده نتایج برازش مدل U وارون است. فقط، نتیجه برازش مداخله نوع اول در تصریح خطی گویای این نکته است که عدم مداخله دولت در تولید تئاتر نیز منجر به کاهش کارآیی تولید تئاتر در این سطح از مداخله شده است. یافته‌های این تحقیق آشکار می‌سازد که مداخلات دولت تأثیری بر کارآیی تولید نداشته و این مسأله بر خلاف ادعای دولت مبنی بر مداخله جهت تخفیف شکست بازار (مطابق با دیدگاه‏های اقتصاد کلان، توسعه‏ ای و اجتماعی) است. این نتایج پیشنهاد می‏کند که متغیرهای توضیحی بسیار مهمتری از مداخله دولت، بر کارآیی تولید تئاترهای بررسی شده موثر بوده‏ اند.

منبع: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران