طبقۀ خلاق: کاوشی در امکانهایِ شکلگیری اجتماعات و اقتصاد خلاق در تهران
نویسندگان: نفیسه آزاد، سهیلا علیرضانژاد و امیر ناظمی
چکیده: نظریۀ شهر خلاق، تلاشی برای پاسخدادن به تغییرات فزآیندۀ سرمایه در اقتصادهای شهری عصر اطلاعات است. در این نظریه، شکلگیری طبقۀ خلاق در بستر: اقتصاد خلاق و ایجاد مزیت رقابتی برای جذب طبقۀ خلاق، ضروری است؛ به این معنا شکلگیری شهر خلاق، حاصل همافزایی سه ستون اصلی است: اقتصاد خلاق، طبقۀ خلاق و اجتماعات خلاق. در این پژوهش، ابتدا با بررسی شاخصهای اقتصادی و اجتماعی، بسترهای شکلگیری اقتصاد خلاق در تهران بررسی شد، سپس با استفاده از روش نظریۀ مبنایی، امکانپذیری شکلگیری طبقۀ خلاق، اجتماعات خلاق و تولید ثروت از خلاقیت آزموده شد. اگرچه برخی شاخصها مانند تراکم جمعیت جوان تحصیلکرده و سهم شرکتهای دانشبنیان در تهران از ظرفیتهای شکلگیری شهر خلاق در تهراناند، شاخصهای اقتصادی دیگر مانند نابرابری، بیکاری و سهمِ بسیار اندک کسبوکارهای نوین از کل اقتصاد تهران، امکان شکلگیری شهر خلاق را ضعیف میکند. علاوه بر این، یافتهها نشان میدهد شاید بتوان کنش خلاق اقتصادی را در تهران دید؛ اما نشانهای از رشد طبقۀ خلاق دیده نمیشود که قادر است با خلاقیت، تولید ثروت کند. در این باره دو پارادایم شناسایی شد. شکلگیری اجتماعات خلاق بهواسطۀ شکلگیری «قبایل شهری» در پارادایم گنگهای خلاقیت امکانپذیر نیست و شهر بهجای آنکه بستر پیوند افراد خلاق باشد، زمینۀ گسست است. در پارادایم دوم نشانههایی از شکلگیری اقتصاد خلاق دیده میشود که پیوند ضعیف با جامعۀ ایران، میل شدید به سرمایهگذاری و خروج از ایران و نگرانی از انحصارات اقتصادی و اجتماعی، مانع شکلگیری آن در قامت یک طبقۀ خلاق است.